Khác biệt giữa loa đắt tiền và loa rẻ tiền

Nhiệm vụ của loa là phát ra âm thanh, đây là điều không phải bàn cãi. Dù là loa ở mức giá vài chục nghìn USD cho đến những chiếc loa có giá chỉ vài trăm nghìn Việt Nam đồng thì cũng phải đáp ứng nhiệm vụ này. Nhưng không phải ngẫu nhiên mà lại có mức giá chênh lệch như vậy, vì giá trị của loa chủ yếu nằm ở thiết kế để tạo nên chất lượng âm thanh hay nhất chứ không phải ở vẻ bề ngoài hào nhoáng, thu hút của nó. 

Loa đắt hay rẻ cũng phải đáp ứng được hiệu quả âm thanh

Để giải thích cho sự chênh lệch mức giá này thì trước tiên chúng ta cần phải hiểu qua về cơ chế hoạt động của loa. Về bản chất, dòng điện hai chiều AC từ một ampli chạy tới loa và chạy qua cuộn dây, biến cuộn dây điện thành một nam châm. Nam châm này tạo ra một trường điện từ giữa nó và nam châm vĩnh cửu gắn ở khung loa. Khi dòng điện thay đổi giữa cực âm và dương, các nam châm đó hút và đẩy nhau, làm màng loa di chuyển tới lui và phát ra âm thanh.

Khi nhắc đến loa, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến một loại thiết bị có vỏ gỗ, có những vòng tròn ở trên mặt trước, bên trong là các loa nhỏ mà người ta hay gọi là driver. Các driver này có những nhiệm vụ riêng biệt để tạo nên những âm thanh với những tần số khác nhau như: tần số cao (do loa treble thực hiện), tần số trung (loa trung - mid đảm nhiệm) và tần số thấp/siêu thấp (loa trầm/siêu trầm đảm nhiệm).

Khái niệm là như thế, nhưng không phải bất kì loại loa nào bày bán trên thị trường cũng bao gồm đủ cả 3 loại driver cho 3 dải tần này. Điển hình như những loại loa rẻ tiền, đặc biệt là những loa sử dụng cho dàn máy vi tính, thường chỉ có một cặp loa treble, không có loa trung và loa bass, vì những loại loa này chỉ sử dụng để phục vụ các nhu cầu tương đối đơn giản như nghe nhạc, xem phim... của người sử dụng máy vi tính. Nhưng cũng có một số người yêu cầu cao hơn, âm thanh phải hay hơn nữa, chính vì thế mà nhà sản xuất cho ra đời các bộ âm thanh 2.1, 3.1, 5.1 để đạt được cả dải âm trung và trầm. Tuy nhiên thì đối với người sử dụng âm thanh, như vậy là không hề đủ và không phù hợp. 

 Mục tiêu cuối cùng của loa

Bất kì chiếc loa nào sản xuất ra vì bất kì mục đích gì đi nữa, nhưng đã gọi là loa thì phải đảm bảo được âm thanh "kêu như thật", nghĩa là làm sao phát ra âm thanh trọn vẹn nhất như những gì nhận được từ nguồn âm. 

Đó là mô tả chi tiết, còn nếu đúng theo chuyên môn thì người chơi âm thanh thường gọi đó là độ méo tiếng (chênh lệch giữa âm thanh nguồn và âm thanh tái tạo của loa) càng nhỏ thì bộ loa càng tốt. Để làm được điều này thì phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, như chất liệu làm màng loa (đảm bảo màng loa không bị méo dù cho âm thanh gây rung động mạnh), amplifer khuếch đại tốt, các loại dây loa truyền tín hiệu tốt...

Những ai có kiến thức và kinh nghiệm sử dụng các thiết bị âm thanh thì khi chọn mua loa, họ sẽ không chú ý nhiều đến các thông số như công suất bao nhiêu watt, mà quan trọng ở độ nhạy và nghe thử xem khả năng phát âm thanh của loa ra sao. Nếu có một lỗ tai tốt, nghe âm thanh chuẩn thì sẽ dễ dàng nhận biết được bộ loa nào thích hợp cho dòng nhạc nào để lựa chọn đúng loa mình cần. Không có chiếc loa nào hoàn hảo cho tất cả các dòng nhạc.

JBL Pasón 10 - Dòng loa chuyên dụng cho Karaoke

Ba đặc tính quan trọng của loa

+ Dải động của loa: yếu tố này giải thích về lý thuyết thì rất phức tạp, chúng ta có thể hiểu đơn giản đó là khi phải phát âm thanh ở các mức lớn hơn thì loa vẫn hoạt động hiệu quả mà không có lẫn vào những âm thanh gây chói tai.  Những loa chất lượng là các loại loa hoạt động "êm" khi bật lớn, như những loại xe tốt khi chạy đường trường, chạy tốc độ cao mà động cơ vẫn hoạt động êm ái.

+ Tiếng bass chuẩn: Các tiếng bass (tiếng trầm) tốt không có nghĩa là phải to, mà phải sống động hơn, không "khô khan". Những tiếng bass trong các loại loa chất lượng cao thường thể hiện chi tiết nốt nhạc để người nghe dễ dàng cảm nhận.

+ Âm sắc phải tự nhiên: Đây cũng là một yếu tố không thể thiếu trong các loại loa chất lượng cao. Âm thanh cần phải được thể hiện một cách tự nhiên. Như giọng nói một người trước và sau khi qua micro vẫn như nhau, không bị ảnh hưởng. Âm sắc tự nhiên thể hiện qua việc phân biệt rõ ràng giữa 2 loại nhạc cụ khi chơi cùng một nốt nhạc, qua một bộ loa. 

Kích cỡ loa

Một chiếc loa nhỏ dù kêu hay đến đâu cũng không thể nào sử dụng được trong một hệ thống âm thanh biểu diễn cần công suất lớn. Độ lớn của các loa thường được tính bằng đơn vị inch (1inch=2,34cm). Ví dụ, bộ loa 300 USD của một hãng "tên tuổi" cũng chỉ có một loa trầm 5 1/4 inch và loa tép 1 inch. Trong khi đó, bộ loa 3.000 USD có thể có 2 loa trung 5 1/4 inch và một loa trầm 10 inch. Thêm driver cũng giống như thêm dây cho đàn guitar để tạo ra âm thanh có sắc thái hay hơn.

Chất lượng

Như mình đã đề cập ở trên, loa chất lượng tốt sẽ là những loại loa đạt độ méo tiếng thấp nhất (độ méo tiếng = 0 vẫn là mơ ước với các nhà sản xuất). Chính vì thế mà chất liệu làm màng loa sẽ là một yếu tố cần phải đầu tư tiền bạc, công sức nhiều nhất. Thậm chí nhiều hãng đã sử dụng vật liệu dùng trong ngành hàng không, vũ trụ như Beryllium để tạo ra được loại màng loa tốt nhất. Ngoài ra, loa tốt còn có mạng lưới chia đường tiếng rất tinh tế để tín hiệu đi tới nơi cần đến. Điều này cũng đồng nghĩa với giá thành cao hơn.

Phối hợp các thành phần của bộ dàn

"Một con én không thể làm nên mùa xuân", điều này là tất nhiên. Một bộ loa dù tốt đến đâu nhưng các thiết bị phối ghép cùng nó không được coi trọng và đầu tư xứng đáng thì chắc chắn nó cũng chẳng khác gì một chiếc loa bình thường. Không gian âm nhạc (nơi để loa và bộ dàn) cũng là một yếu tố góp phần tạo nên âm thanh tuyệt vời hơn. Do đó một bộ loa chất lượng được đưa vào tay người biết phối ghép, tối ưu các yếu tố xung quanh để tạo nên âm thanh hay nhất, sẽ phát huy tối đa giá trị của nó. Ngược lại thì chắc chắn bạn sẽ cảm thấy hụt hẫng vì chất lượng âm thanh của nó khi được sử dụng bởi một người không biết gì. Rất nhiều cửa hàng âm thanh đánh vào yếu tố này nhằm bán 1 bộ dàn máy chỉ có đôi loa xịn để dễ dàng thu hút người mua, các thành phần còn lại chỉ sử dụng sản phẩm chất lượng thấp nhằm giảm giá thành. Thực sự đây là điều không nên làm.

Đó là những yếu tố tạo nên sự khác biệt giữa loa đắt tiền và loa rẻ tiền, mà người dùng không biết thường sẽ thắc mắc tại sao phải bỏ một số tiền lớn ra để sở hữu các loại loa chất lượng. Hy vọng các bạn sẽ hiểu hết được giá trị của từng loại loa sau khi đọc bài viết này.